„სანამ ხელისუფლების მაღალ კაბინეტებში ნატოში შესვლა-არშესვლის საკითხებს წყვეტენ, სანამ ჩინოვნიკები ევროკავშირისგან უვიზო რეჟიმს ელოდებიან და იმას ფიქრობენ, როგორ მიიზიდონ უფრო მეტი ტურისტი ქვეყანაში, ამ მხარის მოსახლეობა თავისი ყოველდღიური საზრუნავით ცხოვრობს: როგორი ყველით გამოაცხონ ხაჭაპური, როგორ უფრო ჯობია კუპდარის მირთმევა, გაგზავნონ თუ არა ქალიშვილი თბილისში სასწავლებლად, 500 კილომეტრის მოშორებით... და თუ თქვენ ამ სტრიქონის წაკითხვისას უკვე მიხვდით, რომ საქართველოზე ვლაპარაკობ, მართალიც იქნებით. ტერიტორიულად ეს მხარე საქართველოა, მაგრამ იქამდე ჩაღწევას ძალიან რთულია, ამინდის შესაბამისად...“, - ასე იწყება სვანეთის შესახებ „ნეზავისიმაია გაზეტაში“ გამოქვეყნებული ვრცელი სტატია (ავტორი - ირინა აკიმუშკინა).
პუბლიკაციაში აღწერილია სვანების ადათ-წესები და ტრადიციები:
„სვანეთი ყველაზე მარალმთიანია რეგიონია და თავისი თვითმყოფადობით კავკასიის არცერთ კუთხეს არ ჰგავს: უპირველეს ყოვლისა თვალში გეცამათ ის, რომ აქ ყველა ერთ დიდ და მეგობრულ ოჯახად ცხოვრობს. აქაურთათვის ყველაზე ძვირფასი ფასეულობა გვარი, ოჯახი და თავისუფლებაა. მათ კარიერა, სიმდიდრე და ფსევდოწარმატებები არ აინტერესებთ. „რა მინდა თბილისში, სადაც ადამიანი საკუთარ თავს არ ეკუთვნის?, - მეუბნება მესტიელი გია (ამ დაბას, რომელიც სვანეთის ტურისტულ ჭიშკრად ითვლება, „ადგილობრივ პარიზსაც“ უწოდებენ), - აქ მუდამ ბუნებასთან ერთად ვარ, ჩემი თავის პატრონი ვარ, ჩემი შრომით ვცხოვრობ... აქაა ჩემი ოჯახი და მეგობრები და რა არის ამაზე ძვირფასი ადამიანისთვის? არაფერი“.
როგორც ამბობენ, უძველესი კოლხიდა - დიახ, სწორედ ის კოლხიდა, ოქროს საწმისით - საქართველოს ჩრდილო დასავლეთ ნაწილში მდებარეობდა. ჰოდა, სვანეთს შეუძლია პრეტენზია ჰქონდეს, რომ საქართველო მისგან დაიწყო... როცა ადგილობრივ ცხოვრებას დავუკვირდი, სპონტანურად მივედი დასკვნამდე, რომ სვანები განსაკუთრებული ხალხია: მათი გვარები „ანი“-ზე მთავრდება და ვინაობას გაგაცნობს, იმავწუთს მიხვდები, რომ შენს წინ სვანი დგას. გარდა ამისა, „კლასიკური“ ქართველებისაგან განსხვავებით სვანებს უფრო ღია ფერის თმა აქვთ და რაც ყველაზე გასაკვირია - ცისფერი თვალები. მეცნიერთა ვარაუდით, სვანები შესაძლოა არიელების ან სკანდინავების შთამომავლები არიან (მსგავსი გამოკვლევა აქვს ტურ ჰეიერდალს). ნათესაობა სრულიად შესაძლებელია, თუმცა ერთი შესწორებით: როგორც სვანებმა მითხრეს, ცისფერთვალა სკანდინავები და გერმანელები ევროპაში კავკასიის მთებიდან, ანუ სვანეთიდანაც წავიდნენ, სწორედ ამიტომაა მსგავსება...
სვანები ერთმანეთში ყოველთვის სვანურად ლაპარაკობენ, დანარჩენ ქართველებს კი ქართულად ესაუბრებიან, ბავშვებსაც ქართულ ენაზე ასწავლიან. რუსებს და პოსტსაბჭოთა ქვეყნების წარმომადგენლებს რუსულ ენაზე ელაპარაკებიან, თანაც, ჩემი აზრით, ყოველგვარი აქცენტის გარეშე. სვანები საოცარი თავისუფლების მოყვარე ხალხია. საქართველოს ვინ არ ესხმოდა თავს - ოსმალოები, სპარსელები, 100 წლის განმავლობაში მისი ტერიტორია რუსეთის იმპერიაშიც შედიოდა, მაგრამ სვანეთის დამორჩილება ვერავინ ვერ შეძლო. სვანებს მეფეც კი არ ჰყოლიათ“, - წერს ავტორი.
სტატიაში აღნიშნულია, რომ სვანეთი საქართველოს ძნელადმისადგომი რეგიონია, ადრე აქ მხოლოდ ზაფხულის თვეებში თუ შეიძლებოდა ამოსვლა, ისიც ყველგანმავალით. ბოლო წლებში კი ვითარება შეიცვალა: ტურიზმის განვითარების კვალობაზე აშენდა ახალი გზა, ახალი აეროპორტი, საიდანაც ავიარეისები ხორციელდება როგორც საქართველოს დედაქალქში, ასევე სხვა რაიონულ ცენტრებში. „თუ ლონდონის სიმბოლო თაუერია, მოსკოვის - ვასილი ნეტარის ტაძარი, სვანეთის „სავიზიტო ბარათად“ ქვით ნაშენები კოშკები უნდა ჩავთვალოთ“, - აღნიშნავს ავტორი და მკითხველს სვანურ არქიტექტურას აცნობს - როგორ და რა მიზნით შენდებოდა კოშკები, რას ემსახურებოდა.
„სვანეთში საზოგადოებრივი ცხოვრებაც სპეციფიკურია: უძველესი დროიდან აქ მიწას კლანები ფლობდნენ და ყველა კლანი დღემდე ცდილობს იმის დამტკიცებას, რომ ისინი საქართველოს მმართველის - დიდი თამარ მეფის გვართან არიან დაკავშირებულნი. სვანური ოჯახი მრავალშვილიანია და მეგობრულად ცხოვრობენ: როგორც სვანმა ქალებმა ამიხსნეს, ოჯახი და შვილები - აი, ამაშია ქალების და საერთოდ, ადამიანის ბედნიერება.
სვანური ოჯახი თაობიდან თაობამდე ერთი სახურავქვეშ, მაჩუბში ცხოვრობდა, გასული საუკუნიდან დაწყებული კი ცხოვრება თანდათან გათანამედროვდა. სვანურ ოჯახში ვაჟი აუცილებლად უნდა იყოს, რომელსაც ანდერძით სახლი და მიწა გადაეცემა. ტრადიციისამებრ, ქალიშვილი ქმართან მიდის და თუ სვანს ვაჟი არ ჰყავს, დროთა განმავლობაში მამისეული სახლი მიტოვებული რჩება... ალბათ ამიტომაა, რომ როცა სვანები სუფრაზე პირველ რიგში ქართველების მფარველ წმ.გიორგის სადღეგრძელოს სვამენ, შემდეგ მას ყველაზე პოპულარული და საპატივსაცემო მოჰყვება ხოლმე- ოჯახში ვაჟის დაბადების სურვილი“.
„ჯერ კიდევ თბილისში მეუბნებოდნენ, რომ „თუ უშგულს არ ნახავ, ჩათვალე, რომ სვანეთში არ ყოფილხარო“, - აღნიშნავს ავტორი, რომელიც მართლაც ეწვია უშგულს და საკუთარი თვალით დაინახა სოფლის სილამაზე, თუმცა იმასაც წერს, რომ უშგულში სისხლის აღების ტრადიციაა შემორჩენილი (საუბარია თემისა და ოჯახის პასუხისმგებლობაზე, მახვშის - მომრიგებლის როლზე და ა.შ.). „აქ სწორედ მახვში წყვეტს სამართალს და არა პროკურორი და პოლიცია“.
„ჩემი ქალიშვილი ამ დღეებში ქუთაისელ ბიჭზე თხოვდება, - თითქოს შემომჩივის ჩვენი დიასახლისი ლეკა, - მაგრამ რა უნდა გააკეთოს იმხელა ქალაქში-რა ცხოვრება ელოდება იქ? ინტერნეტი, მობილური ტელეფონი და დისკოტეკა? განა ჩვენს მთებზე რაიმე უკეთესია? სუფთა ჰაერი და ჩვენი ტრადიციები... ჰოდა, მეც ვეუბნები: ჯერ კარგად დაფიქრდი და წასვლა ისე გადაწყვიტე-მეთქი. შენ ხომ ჩვეულებრივი ქართველი არ ხარ, შენ სვანი ქალი ხარ“, - ნათქვამია სტატიის დასასრულს.
წყარო : Geotimes.ge
2016 წელი